Narayaneeyam - Dasakam 22 ( Salvation of Ajaamila)
https://youtu.be/u9EV9w_y1EU
http://youtu.be/vueXXsx1wGU
==========
Dashaka 22
अजामिलो नाम महीसुर: पुरा
चरन् विभो धर्मपथान् गृहाश्रमी ।
गुरोर्गिरा काननमेत्य दृष्टवान्
सुधृष्टशीलां कुलटां मदाकुलाम् ॥१॥
चरन् विभो धर्मपथान् गृहाश्रमी ।
गुरोर्गिरा काननमेत्य दृष्टवान्
सुधृष्टशीलां कुलटां मदाकुलाम् ॥१॥
अजामिल: नाम महीसुर: | The Braahmin by the name Ajaamil |
पुरा | long ago |
चरन् विभो धर्मपथान् | O Lord! Who was leading a righteous life |
गृहाश्रमी | (and) who was a householder |
गुरो:-गिरा | at the request of his father |
काननम्-एत्य | going to the forest |
दृष्टवान् | saw |
सुधृष्ट्शीलाम् | an immodest |
कुलटाम् | (and) immoral woman |
मदाकुलाम् | given to drinking |
O Lord! Long ago there was a Braahmin householder named Ajaamil who led a
virtuous life. He went to the forest (for collecting sacrificial fuel)
at his father's request. There he met an immoral, immodest woman who was
given to drinking.
स्वत: प्रशान्तोऽपि तदाहृताशय:
स्वधर्ममुत्सृज्य तया समारमन् ।
अधर्मकारी दशमी भवन् पुन-
र्दधौ भवन्नामयुते सुते रतिम् ॥२॥
स्वधर्ममुत्सृज्य तया समारमन् ।
अधर्मकारी दशमी भवन् पुन-
र्दधौ भवन्नामयुते सुते रतिम् ॥२॥
स्वत: प्रशान्त:-अपि | self controled, though |
तत्-आहृत-आशय: | his mind being attracted by her |
स्व-धर्मम्-उत्सृज्य | all his duties, giving up |
तया समारमन् | her (company) enjoying |
अधर्मकारी | unrighteous |
दशमी भवन् पुन:- | very old becoming, then |
दधौ | gave |
भवत्-नाम-युते सुते | who bore Thy name, to his son |
रतिम् | attachment |
Though by nature a man of self control his mind was attracted to her. He
gave up all his duties and revelling in her company led a sinful life.
As he became old, he became very much attached to his son who bore Thy
name - Naaraayana.
स मृत्युकाले यमराजकिङ्करान्
भयङ्करांस्त्रीनभिलक्षयन् भिया ।
पुरा मनाक् त्वत्स्मृतिवासनाबलात्
जुहाव नारायणनामकं सुतम् ॥३॥
भयङ्करांस्त्रीनभिलक्षयन् भिया ।
पुरा मनाक् त्वत्स्मृतिवासनाबलात्
जुहाव नारायणनामकं सुतम् ॥३॥
स मृत्युकाले | he, at death time |
यमराज-किङ्करान् | the death god's messengers |
भयङ्करान्-त्रीन्- | very fierce, three (of them) |
अभिलक्षयन् | seeing (before him) |
भिया | in fear |
पुरा मनाक् | long ago, certainly |
त्वत्-स्मृति-वासना-बलात् | a (faint) memory of Thee, by its (Thy memory's) strength |
जुहाव | called |
नारायण-नामकं सुतम् | Naaraayana named his son |
At the time of death, he saw before him three fierce looking emmissaries
of Yama - the god of death. He called out in frieght the name of his
son Naaraayana, induced by the strength of the memory of his past
devotion to Thee.
दुराशयस्यापि तदात्वनिर्गत-
त्वदीयनामाक्षरमात्रवैभवात् ।
पुरोऽभिपेतुर्भवदीयपार्षदा:
चतुर्भुजा: पीतपटा मनोरमा: ॥४॥
त्वदीयनामाक्षरमात्रवैभवात् ।
पुरोऽभिपेतुर्भवदीयपार्षदा:
चतुर्भुजा: पीतपटा मनोरमा: ॥४॥
दुराशयस्य-अपि तदा-तु | then even though he was evil minded |
अनिर्गत त्वदीय- | emrging, of Thy |
नाम-अक्षर-मात्र-वैभवात् | name's letters,solely by, its glory |
पुर:-अभिपेतु:- | before him appeared |
भवदीय पार्षदा: | Thy emmissaries |
चतुर्भुजा: पीतपटा: मनोरमा: | having four arms, wearing yellow garments with lovely appearance |
In spite of his evil nature, by the glory of the letters of Thy name
uttered by him, there appeared before him, Thy emmissaries.They had four
arms and were wearing yellow robes and were of enchanting appearance.
अमुं च संपाश्य विकर्षतो भटान्
विमुञ्चतेत्यारुरुधुर्बलादमी ।
निवारितास्ते च भवज्जनैस्तदा
तदीयपापं निखिलं न्यवेदयन् ॥५॥
विमुञ्चतेत्यारुरुधुर्बलादमी ।
निवारितास्ते च भवज्जनैस्तदा
तदीयपापं निखिलं न्यवेदयन् ॥५॥
अमुं च संपाश्य | him (Ajaamila) tying up with ropes |
विकर्षत: भटान् | (and) dragging, to the messangers (of Yama) |
विमुञ्चत-इति- | "Release him" thus (saying) |
आरुरुधु:-बलात्-अमी | (were) stopped by force, they |
निवारिता:-ते च भवत्-जनै:- | and were obstructed by Thy emmissaries |
तदा तदीय-पापं निखिलं | then, all his sins |
न्यवेदयन् | (they) narrated |
Seeing Ajaamil tied up with ropes and being dragged by the messangers of
Yama, they were obstructed by Thy emmissaries by force and were stopped
to do so. Then the emmissaries of Yama narrate all his sins.
भवन्तु पापानि कथं तु निष्कृते
कृतेऽपि भो दण्डनमस्ति पण्डिता: ।
न निष्कृति: किं विदिता भवादृशा-
मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥६॥
कृतेऽपि भो दण्डनमस्ति पण्डिता: ।
न निष्कृति: किं विदिता भवादृशा-
मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥६॥
भवन्तु पापानि | let there be sins |
कथं तु | how is it |
निष्कृते कृते-अपि | atonements have been made एवेन् |
भो दण्डनम्-अस्ति पण्डिता: | are there punishments, O Learned Ones! |
न निष्कृति किं विदिता | is atonement not known |
भवदृशाम्-इति | to persons like you? Thus |
प्रभो | O Lord |
त्वत्-पुरुषा बभाषिरे | Thy emissaries spoke |
O Lord! Thy emissaries told them that even if there were sins, how was
it that there was punishment when atonement had been made. Did people
like them who were learned, not know what atonement was?
श्रुतिस्मृतिभ्यां विहिता व्रतादय:
पुनन्ति पापं न लुनन्ति वासनाम् ।
अनन्तसेवा तु निकृन्तति द्वयी-
मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥७॥
पुनन्ति पापं न लुनन्ति वासनाम् ।
अनन्तसेवा तु निकृन्तति द्वयी-
मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥७॥
श्रुति-स्मृतिभ्यां | in the Srutis and Smritis |
विहिता: व्रतादय: | are laid down, the vows etc., |
पुनन्ति पापं | cleanse one of sins |
न लुनन्ति वासनां | but do not destroy the tendency |
अनन्त-सेवा तु | service to the Lord however, |
निकृन्तति द्वयीम्-इति | destroys both, thus |
प्रभो | O Lord! |
त्वत्-पुरुषा बभाषिरे | Thy emissaries did speak |
O Lord! Thy emissaries told them that in the Srutis and Smritis as per
the vows which are laid down, they absolve a person from sins, but do
not curb the sinful tendency. Whereas, the service of the Lord! Destroys
both - the sins and the sinful tendencies.
अनेन भो जन्मसहस्रकोटिभि:
कृतेषु पापेष्वपि निष्कृति: कृता ।
यदग्रहीन्नाम भयाकुलो हरे-
रिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥८॥
कृतेषु पापेष्वपि निष्कृति: कृता ।
यदग्रहीन्नाम भयाकुलो हरे-
रिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥८॥
अनेन भो | by him (Ajaamil) O! You (messangers of Yama) |
जन्म-सहस्र-कोटिभि: | in innumerable lives |
कृतेषु पापेषु-अपि | if he has commited sins also |
निष्कृति: कृता | atonement has been made |
यत्-अग्रहीत्-नाम | because he took (uttered) the name |
भय-आकुल: हरे:-इति | overcome by fear, of Hari, thus |
प्रभो | O Lord! |
त्वत्-पुरुषा बभाषिरे | Thy emmissaries did speak |
O Lord! Thy emmisaarries told the messengers of Yama that though
overcome by fear, Ajaamil had uttered the Name of Hari. By that alone he
had atoned for all the sins committed by him in innumerable lives.
नृणामबुद्ध्यापि मुकुन्दकीर्तनं
दहत्यघौघान् महिमास्य तादृश: ।
यथाग्निरेधांसि यथौषधं गदा -
निति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥९॥
दहत्यघौघान् महिमास्य तादृश: ।
यथाग्निरेधांसि यथौषधं गदा -
निति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥९॥
नृणाम्-अबुद्ध्या-अपि | of human beings, unknowingly even, |
मुकुन्द्-कीर्तनं | the name of Mukund is chanted |
दहति-अघ-औघान् | burns up all sins |
महिमा-अस्य तादृश: | its glory is such |
यथा-अग्नि:-एधांसि | like fire (burning) fuel |
यथा-औषधं गदान् इति | like medicine (curing) disease |
प्रभो | O Lord! Thus |
त्वत्-पुरुषा बभाषिरे | Thy emissaries did speak |
O Lord! Thy emissaries told them that even if the chanting of The Name
of Mukund is done unknowingly, by the human beings, it burns up all
their sins. Its glory is like that of fire burning the fuel and like the
medicine curing the diease.
इतीरितैर्याम्यभटैरपासृते
भवद्भटानां च गणे तिरोहिते ।
भवत्स्मृतिं कंचन कालमाचरन्
भवत्पदं प्रापि भवद्भटैरसौ ॥१०॥
भवद्भटानां च गणे तिरोहिते ।
भवत्स्मृतिं कंचन कालमाचरन्
भवत्पदं प्रापि भवद्भटैरसौ ॥१०॥
इति-ईरितै:- | thus being told |
याम्य-भटै:- | the messengers of Yama |
अपासृते | having left |
भवत्-भटानां च | and Thy emissaries |
गणे तिरोहिते | in a group having disappeared |
भवत्-स्मृतिं | having Thy rememberance |
कंचन कालम्- | for some time |
आचरन् | and worshipping Thee |
भवत्-पदं प्रापि | Thy abode attaining |
भवत्-भटै:-असौ | this (Ajaamil) (led by) Thy emissaries |
The messangers of Yama left when they were told thus. The group of Thy
emissaries also disappeared. Ajaamil remembered and worshipped Thee for
some time and then attained Thy abode led by Thy emissaries.
स्वकिङ्करावेदनशङ्कितो यम-
स्त्वदंघ्रिभक्तेषु न गम्यतामिति ।
स्वकीयभृत्यानशिशिक्षदुच्चकै:
स देव वातालयनाथ पाहि माम् ॥११॥
स्त्वदंघ्रिभक्तेषु न गम्यतामिति ।
स्वकीयभृत्यानशिशिक्षदुच्चकै:
स देव वातालयनाथ पाहि माम् ॥११॥
स्व-किङ्कर-आवेदन- | his messengers reprting1` |
शङ्कित: यम:- | the much concerned Yama |
त्वत्-अंघ्रि-भक्तेषु | to the devotees of Thy feet |
न गम्यताम्-इति | do not go, thus |
स्वकीय-भृत्यान्- | his own messengers |
अशिशिक्षत्-उच्चकै: | instructed strictly |
स देव वातालयनाथ | Thou (who are such) Lord! O Lord of Guruvaayur! |
पाहि माम् | protect me |
Yama was very much concerened at the report of his messengers. He
strictly instructed them not to go to the devotees of Thy feet. O Lord! O
Lord of Guruvaayur! Who are such, protect me.
दशक २२
अजामिलो नाम महीसुर: पुरा
चरन् विभो धर्मपथान् गृहाश्रमी । गुरोर्गिरा काननमेत्य दृष्टवान् सुधृष्टशीलां कुलटां मदाकुलाम् ॥१॥
हे प्रभु! बहुत पहले धर्म मार्ग का पालन करने वाला अजामिल नाम का गृहस्थ
ब्राह्मण अपने पिता की आज्ञा से वन गया। वहां पहुंच कर उसने एक जिद्दी
व्यभिचारिणी मदोन्मत्त स्त्री देखी।
स्वत: प्रशान्तोऽपि तदाहृताशय:
स्वधर्ममुत्सृज्य तया समारमन् । अधर्मकारी दशमी भवन् पुन- र्दधौ भवन्नामयुते सुते रतिम् ॥२॥
स्वयं अजामिल अत्यन्त शान्त स्वभाव का था। किन्तु उसमें मन आकृष्ट हो जाने
पर वह उसके साथ रमण करने लगा और अधार्मिक हो गया। मरणासन्न अवस्था को
प्राप्त हो कर उसका अपने उस पुत्र पर प्रेम होगया जिसको उसने आपका नाम
'नारायण' दिया था।
स मृत्युकाले यमराजकिङ्करान्
भयङ्करांस्त्रीनभिलक्षयन् भिया । पुरा मनाक् त्वत्स्मृतिवासनाबलात् जुहाव नारायणनामकं सुतम् ॥३॥
यमराज के तीन भयङ्कर दूतों को देख कर वह भयभीत हो गया। पूर्वकाल में आपकी
आराधना की स्मृति के संस्कार के बल से उसने अपने नारायण नाम के पुत्र को
पुकारा।
दुराशयस्यापि तदात्वनिर्गत-
त्वदीयनामाक्षरमात्रवैभवात् । पुरोऽभिपेतुर्भवदीयपार्षदा: चतुर्भुजा: पीतपटा मनोरमा: ॥४॥
अत्यन्त दुराचारी होने पर भी आपके नामाक्षर मात्र के उच्चारण से उसके सामने
आपके पार्षद प्रकट हो गये वे चतुर्भुज थे पीताम्बरधारी थे और अति मनोहर
थे।
अमुं च संपाश्य विकर्षतो भटान्
विमुञ्चतेत्यारुरुधुर्बलादमी । निवारितास्ते च भवज्जनैस्तदा तदीयपापं निखिलं न्यवेदयन् ॥५॥
आपके पार्षदों ने अजामिल को बांध कर और खींच कर ले जाते हुए यमदूतों को
रोका और क्रोधित हो कर कहा कि उसे छोड दें। तब उन दूतों ने उसके समस्त
पापों का वर्णन किया।
भवन्तु पापानि कथं तु निष्कृते
कृतेऽपि भो दण्डनमस्ति पण्डिता: । न निष्कृति: किं विदिता भवादृशा- मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥६॥
हे प्रभॊ! आपके पार्षदों ने कहा -'भले ही कितने भी पाप क्यों न हों,
प्रायश्चित कर लेने पर भी क्या दण्ड होता है? हे पण्डितों! आप जैसों को
क्या प्रायश्चित के बारे में भी कुछ ज्ञान है?
श्रुतिस्मृतिभ्यां विहिता व्रतादय:
पुनन्ति पापं न लुनन्ति वासनाम् । अनन्तसेवा तु निकृन्तति द्वयी- मिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥७॥
हे प्रभो! आपके पार्षदों ने कहा कि 'श्रुतियों और स्मृतियों में निर्देशित
व्रत पापों को तो परिमार्जित कर देते हैं किन्तु तत जनित वासनाओं का नाश
नहीं करते। परन्तु ईश्वर की सेवा दोनों को काट देती है।'
अनेन भो जन्मसहस्रकोटिभि:
कृतेषु पापेष्वपि निष्कृति: कृता । यदग्रहीन्नाम भयाकुलो हरे- रिति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥८॥
हे प्रभो! आपके पार्षदों ने कहा कि 'अजामिल ने सहस्र करोड जन्मों में किये
गये पापों का भी प्रायश्चित कर लिया, क्योंकि भय से त्रस्त इसने हरि के नाम
का उच्चारण कर लिया।'
नृणामबुद्ध्यापि मुकुन्दकीर्तनं
दहत्यघौघान् महिमास्य तादृश: । यथाग्निरेधांसि यथौषधं गदा - निति प्रभो त्वत्पुरुषा बभाषिरे ॥९॥
हे प्रभो! आपके पार्षदों ने फिर कहा कि 'मुकुन्द के कीर्तन की महिमा ऐसी है
कि यह पापों के समूहों को उसी प्रकार जला डालती है, जिस प्रकार अग्नि
ईन्धन को और औषधि रोगों को जला डालती है।'
इतीरितैर्याम्यभटैरपासृते
भवद्भटानां च गणे तिरोहिते । भवत्स्मृतिं कंचन कालमाचरन् भवत्पदं प्रापि भवद्भटैरसौ ॥१०॥
इस प्रकार समझाये जाने पर, यमदूतों के चले जाने पर और आपके पार्षद समूह के
तिरोहित हो जाने पर, अजामिल कुछ समय तक आपकी स्मृति का आचरण करता रहा। फिर
आपके पार्षदों के द्वारा उसने आपके पद को प्राप्त कर लिया।
स्वकिङ्करावेदनशङ्कितो यम-
स्त्वदंघ्रिभक्तेषु न गम्यतामिति । स्वकीयभृत्यानशिशिक्षदुच्चकै: स देव वातालयनाथ पाहि माम् ॥११॥
यमराज के सेवकों द्वारा सम्पूर्ण वृतान्त निवेदित किए जाने पर, तब विस्मित
यमराज ने अत्यन्त कडे हो कर आदेश दिया कि आपके चरणो में भक्ति करने वालों
के समीप कदापि न जायें। वही हे देव! हे वातालयनाथ ! मेरी रक्षा करें।
|
No comments:
Post a Comment